Het jaar 2018 is uitgeroepen tot “Bernsteinjaar” (hij werd 100 jaar geleden geboren) en daarom wordt begonnen met de RHAPSODY IN BLUE van GEORGE GERSHWIN gespeeld door LEONARD BERNSTEIN.
Ze hadden veel gemeen, die twee: allebei geboren in de VS als zonen van Russisch-Joodse ouders, allebei geniale componist, dirigent en pianist, en feestbeesten van jewelste. Ze golden in de VS als de eerste echt-Amerikaanse (nou ja…) muziek-iconen van wereldformaat, maar hadden uiteindelijk één verlangen : namelijk ook in Europa beschouwd te worden als componisten van Klassieke muziek (met een grote K). Dat lukte ze niet echt: Gershwin was bij leven voor velen een Broadway-componist en Bernstein is als componist vooral bekend gebleven van de West Side Story. Helaas en onterecht !
De RHAPSODY IN BLUE is een spectaculair concert voor piano en orkest; een mixture van klassiek, jazz en swing dat het Broadway-kaliber absoluut ontstijgt.
Bernstein, die deze mixture aanvoelde als geen ander, speelt en dirigeert de Rhapsody zoals hij leefde: meeslepend, emotioneel en virtuoos.
Het stuk duurt 17 minuten.
Het tweede stuk vóór de pauze is het CONCIERTO DE ARANGUEZ van JOAQUIN RODRIGO. (1901-1999)
De DVD van dit concert toont zo nu en dan aandoenlijke beelden van een blinde bejaarde man, die geleid en begeleid wordt door zijn vrouw. Wanneer je je dan realiseert dat je naar de componist van deze hemelse muziek zit te kijken, krijgt de beleving een extra dimensie. En zeker wanneer ik dan ook nog de achtergrond van dit concert vertel.
Rodrigo raakt met dit concert voor gitaar (het meest Spaanse instrument dat er is) en orkest de harten van alle Spanjaarden: de muziek is spannend, vurig, melancholisch, ontroerend en trots. Geen Spanjaard blijft hier onbewogen bij, en u waarschijnlijk evenmin.
Het stuk is gecomponeerd in 1939, maar is klassiek van de oude stempel: geen atonale moeilijk toegankelijke (lees: onbegrijpelijke) muziek, maar geschikt voor alle oren !
De solist is Pepe Romero.
Het stuk duurt 22 minuten.
Na de pauze krijgt u twee delen te zien van de 4 JAARGETIJDEN van ANTONIO VIVALDI in een bijzondere uitvoering: een openlucht-concert bij nacht door de violist NIGEL KENNEDY. Dit fenomeen is even bekend door zijn punkachtige uitdossing als door zijn virtuoze en ongebruikelijke optredens. In deze opname staat hij niet stil voor het orkest, maar loopt hij in punkkleding en soldatenlaarzen rond om zijn orkestleden stampend en zwierend op te zwepen tot spannende en aanstekelijke muziekpret.
De muziek van Vivaldi heeft zoiets natuurlijk niet nodig om spannend te zijn, en Vivaldi zelf (1678- 1741) zou gegruwd hebben van zo’n optreden: deze “rode priester” gaf muziekonderwijs aan een meisjesweeshuis en als “zijn” meisjes in het openbaar zijn muziek uitvoerden zaten zij op het podium achter een gordijn, want het was in die tijd onfatsoenlijk om meisjes te zien musiceren.
Maar tóch: dat optreden van die punker-met-de-zachte-ogen brengt je op het puntje van je stoel !
De twee delen duren samen ca. 15 minuten.
Ik besluit de matinee met de KOORFANTASIE van LUDWIG VAN BEETHOVEN.
Beethoven, die behalve in zijn muziek verder in geen enkel opzicht maat wist te houden, had bedacht dat hij op een koude decemberavond in een onverwarmde zaal in Wenen een Beethoven-marathon moest organiseren : achterelkaar vonden de premières plaats van zijn 4de pianoconcert, zijn vijfde symfonie, zijn zesde symfonie, enkele delen uit zijn Missa Solemnis en als uitsmijter zijn koorfantasie.
Maar het publiek, dat het gaandeweg steenkoud had gekregen, was het intussen zat en ging vóór dat slotstuk naar huis naar de kachel, samen met een deel van het koor en orkest. Het werd dus een gigantische flop, en mede daardoor raakte de Koorfantasie in de vergetelheid, tot het 30 jaar later door Mendelssohn weer werd ontdekt.
Het is een merkwaardig stuk: piano en orkest dagen elkaar wat uit maar brengen nog geen opwinding: je voelt a.h.w. dat er iets gaat komen, iets moét komen, en je wacht en wacht; en dan ineens ís het er: heel kort, heel hevig en heel indrukwekkend. Beethoven op z’n best!
De pianist en dirigent is DANIEL BARENBOIM, net zo meeslepend en virtuoos als Bernstein.
Het stuk duurt 22 minuten.
Graag tot zondag 2 december om 15.30 uur; vrienden en introducés zijn welkom.
N.B.: De zaal zal verwarmd zijn !
Erik Hulleman
